Udostępnij
Jest wiele sposób, aby poznać Kielce. Różne obszary czekają na odkrycie, a Szlak Franciszka Ksawerego Kowalskiego to dobry sposób, na odkrycie ciekawych budynków, które wpisały się już na stałe w krajobraz miasta. Kielce w swojej historii miało kilku dobrych architektów, którzy sprawili, ze miasto dzisiaj wygląda tak jak wyglada, ale myślę, ze to właśnie Franciszek Ksawery Kowalski ma najbogatszy dorobek.
Kim był Franciszek Ksawery Kowalski?
Urodził się 2 lutego 1827 roku w Lublinie. Od najmłodszych lat przejawiał zainteresowanie architekturą, co skłoniło go do podjęcia studiów w Warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych na kierunku architektura. Podczas nauki zdobywał nie tylko teoretyczną wiedzę, ale również pierwsze praktyczne doświadczenia, które miały kluczowe znaczenie dla jego późniejszej kariery.
Po ukończeniu studiów rozpoczął aplikację w oddziale architektury Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych. To właśnie tam stawiał pierwsze kroki jako przyszły budowniczy, doskonaląc swoje umiejętności pod czujnym okiem wybitnego architekta Henryka Marconiego. Jego talent i sumienność sprawiły, że w 1853 roku pomyślnie zdał kolejne egzaminy zawodowe, co pozwoliło mu uzyskać tytuł budowniczego II klasy. Tytuł ten otworzył mu drogę do samodzielnej pracy w zawodzie i prowadzenia własnej praktyki architektonicznej.
Rok później, w 1854 roku, jego życie osobiste również nabrało nowego kierunku – wziął ślub z Amelią Łypaczewską. W tym samym czasie objął prestiżowe stanowisko budowniczego Księstwa Łowickiego, co było istotnym krokiem w jego karierze zawodowej.
W 1864 roku otrzymał kolejną ważną nominację – został budowniczym powiatu kieleckiego, zastępując na tym stanowisku zwolnionego Aleksandra Borkowskiego. Nowe obowiązki wiązały się z dużą odpowiedzialnością, a ich zakres obejmował nadzorowanie licznych projektów budowlanych w regionie. Rok później, w 1865 roku, złożył wniosek o przeniesienie do innego powiatu, jednak jego prośba została odrzucona.
Mimo to kontynuował swoją pracę z pełnym zaangażowaniem. W latach 1867-1897 zajmował stanowisko budowniczego gubernialnego, co pozwoliło mu znacząco wpłynąć na rozwój architektoniczny regionu. Jego zasługi były wielokrotnie doceniane – przez trzy dekady otrzymywał liczne nagrody i wyróżnienia, które potwierdzały jego wkład w rozwój urbanistyki i budownictwa.
W 1897 roku, po wielu latach intensywnej pracy, przeszedł w stan spoczynku. Spędził ostatnie lata życia w Kielcach, gdzie zmarł 2 czerwca 1903 roku. Jego grób znajduje się na starym cmentarzu w Kielcach.
Szlak Franciszka Ksawerego Kowalskiego i jego oznaczenie w terenie
Szlak Franciszka Ksawerego Kowalskiego właściwie nie jest szlakiem. Nie mamy tutaj trasy, która musimy pokonać. Mamy natomiast zbiór punktów, które możemy odwiedzić w dowolnej kolejności. Nie ma także przymusu odwiedzenia wszystkich. nich, ale odwiedzając je, zyskacie pełny przekrój twórczości tego kieleckiego architekta.
Szlak Franciszka Ksawerego Kowalskiego obejmuje obiekty, których autorstwo przypisane jest architektowi. Regularnie pojawiają się nowe, a ich lista może jeszcze się zwiększyć.
Na budynkach znajdują się tabliczki z przezroczystej pleksi z charakterystycznym czerwonym paskiem w dolnej części. Znajduje się na nich herb Kielc oraz logo Towarzystwa Przyjaciół Kielc, które było pomysłodawcą szlaku. Następnie mamy informację o obiekcie w dwóch językach – polskim i angielskim oraz zdjęcie lub zdjęcia archiwalne.
Obiekty na szlaku
Pomysłodawcą i realizatorem szlaku jest Towarzystwo Przyjaciół Kielc i to na ich stronie znajdziecie szersze opisy każdego z oznakowanych obiektów. Do momentu pisania tego tekstu na Szlak Franciszka Ksawerego Kowalskiego składały się m.in. Dyrekcja Szczegółowa Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego przy ul. Leonarda 2, Kościół św. Wojciecha, willa Honigmanna, Koszary przy ul. Jana Pawła II 19, Browar Karscha, Plac Wolności, Kamienica Rajzmana przy ul. Mickiewicza 1, Kasa Skarbowa przy ul. Mickiewicza 12, Dom Felicji Kowalskiej przy ul Mickiewicza 6, dom Franciszka Ksawerego Kowalskiego przy ul. Wesołej 31, kamienica Reicheltów przy ul. Sienkiewicza 9, kamienica Bielawskich przy ul. Sienkiewicza 11, Hotel Polski (dzisiejszy Teatr Żeromskiego, kamienica Jezriorowskich, Zajazd pod Krakowiakami, dom Służby kościelnej, willa dyrektora gimnazjum i dawny Sąd Okręgowy.
Inni kieleccy architekci sprzed lat
Franciszek Ksawery Kowalski nie był jedynym architektem sprzed lat, który zapisał się w historii Kielc. Warto również wspomnieć postać, która w 1901 roku została pomocnikiem inżyniera architekta Guberni Kieleckiej, a cztery lata później inżynierem-architektem gubernialnym. Osobą tą był Stanisław Szpakowski. Zaprojektował on Kielcach sporo ciekawych obiektów, a najciekawszymi są m.in. kościół Św. Krzyża, Synagoga, Cerkiew (dzisiejszy kościół garnizonowy) czy Dom Księży Emerytów. Warto wspomnieć też o domu architekta, który znajduje się przy ulicy Słowackiego.
Wśród pozostałych warto wymienić także Karola Meyzera. Zaprojektował on kielecką kanalizację oraz kościół ewangelicki przy ul. Sienkiewicza oraz miał spory udział w projekcie Parku Miejskiego. Spośród innych nazwisk, wspomnieć można także Władysława Hueta, który zaprojektował swoją willę przy ul. Słowackiego czy Alfonsa Welke, również miał swój udział w wielu ciekawych budynkach.
Spośród architektów, którzy działali w czasach nieco nam bliższych warto wspomnieć Edwarda Modrzejewskiego. To właśnie on był jednym z autorów budynku, który moim zdaniem jest jedną z architektonicznych wizytówek Kielc – dworca autobusowego w kształcie UFO.
