Via Ferrata HZS – pierwsza trasa tego typu na Słowacji

Via Ferrata HZS (Horskej Záchrannej Služby) to pierwsza via ferrata na Słowacji. Znajduje się w paśmie Mała Fatra, w części zwanej Martinské Hole, nieopodal miasta Martin w kraju Żylińskim. To miejsce, które od lat przyciąga miłośników górskich wyzwań – zarówno doświadczonych wspinaczy, jak i turystów szukających pierwszego kontaktu z tego typu atrakcjami.

Wstęp na Via Ferratę jest bezpłatny, ale są okresy w roku, kiedy jest zamknięta. Trasa nieczynna jest od 15 kwietnia do 31 maja oraz od 15 września do 31 października.

Dojazd

Via Ferrata HZS zlokalizowana jest w „województwie” Żylińskim w regionie Turiec, w pobliżu miejscowości Martin. Możecie się do niej dostać na kilka sposobów, ale dojazd autem na parking jest moim zdaniem najbardziej komfortowy. Jak zatem się tam dostać?

• Samochodem – Martin leży ok. 180 km na północ od Bratysławy i 90 km od Żyliny. Z Polski najłatwiej dostać się tu przez przejścia graniczne w Zwardoniu lub Korbielowie. Z Katowic podróż zajmuje niecałe 3 godziny, z Krakowa około 3,5 godziny. Na miejscu najlepiej zaparkować w rejonie Stráne, skąd prowadzą szlaki w kierunku ferraty.
• Pociągiem – Martin ma dobre połączenia kolejowe z Żyliną, Bratysławą i Koszycami. Dworzec znajduje się w centrum miasta, a dalej można dotrzeć komunikacją miejską lub taksówką.
• Autobusem – z większych miast kursują regularne autobusy, które zatrzymują się w Martinie.

Wypożyczalnie sprzętu

Do przejścia ferraty potrzebny jest odpowiedni sprzęt. Nie ma punktu, na którym jest on sprawdzany, ale warto się w niego wyposażyć dla własnego bezpieczeństwa. Czego potrzebujecie?

• kask,
• uprząż wspinaczkowa,
• lonże ferratowe,
• rękawiczki ochronne (tutaj łączymy bezpieczeństwo i pewny chwyt z wygodą).

Na miejscu działa kilka punktów, gdzie można wypożyczyć komplet wyposażenia. Koszt to zwykle 10–15 euro za dzień. Wypożyczalnie działają w kilku miejscach, a ja korzystałem z faraski, gdzie również możecie wypożyczyć terenową hulajnogę do zjazdu, która czekać będzie na szczycie. Osoby początkujące mogą również skorzystać z usług lokalnych przewodników górskich.

Trzeba pamiętać, że górskie akcje ratownicze na Słowacji są płatne. Warto wyposażyć się w ubezpieczenie podróżne, które obejmuje też ten rodzaj sportu.

Dojście na start

Start ferraty znajduje się w dolinie, a trasa zaczyna się na wysokości około 500 m n.p.m., nieopodal wsi Stráne. Dojście zajmuje ok. 1-1,5 godziny od parkingu. Szlak prowadzi wzdłuż potoku Pivovarský, a po drodze mijamy tablice informacyjne opisujące zasady bezpieczeństwa i przebieg trasy. Poruszamy się cały czas czerwonym szlakiem, a krajobrazy robią wrażenie – towarzyszy nam cały czas wspomniany potok. Początkowo trasa jest asfaltowa, potem po płytach, ale bardzo szybko ustępuje miejsca naturze. Już na tym etapie musimy czasem przejść przez mostek czy kładkę.

Na trasie mamy też kilka punktów informacyjnych. Najciekawszym obiektem moim zdaniem są pozostałości dawnego kamieniołomu. Sztolnie co prawda są zasypane i nie ma do nich dostępu, ale czekają tam na nas także pozostałości wagoników, szyn i innych urządzeń. Kopalnia, która w tym miejscu działała, zajmowała się wydobyciem złota, srebra i innych kruszców.

Trasy i stopień trudności

Trasy via ferrata oznaczane są skalą trudności, która pozwala dobrać odpowiednią drogę do swoich umiejętności i kondycji. Najczęściej stosuje się skalę literową (A–F) lub opisową.

• A (łatwa) – szerokie półki skalne, stalowe liny i stopnie, trasa dobra dla początkujących i rodzin.
• B (umiarkowana) – bardziej strome fragmenty, wymagają użycia rąk i pewności w poruszaniu się.
• C (trudna) – strome ściany, pionowe drabinki, miejscami ekspozycja; konieczna dobra kondycja.
• D (bardzo trudna) – długie, pionowe odcinki, niewiele sztucznych ułatwień, wymaga siły i techniki.
• E (ekstremalna) – przewieszenia, duża ekspozycja, konieczne doświadczenie i świetna sprawność fizyczna.
• F (skrajnie trudna) – bardzo wymagające odcinki, często dla profesjonalistów, duże ryzyko i ekspozycja.

Dzięki tym oznaczeniom łatwo dopasować trasę do swojego poziomu – od rekreacyjnych przejść dla rodzin, po ekstremalne wyzwania dla doświadczonych wspinaczy. Via Ferrata HZS klasyfikowana jest w zależności od wybranej drogi na A/B lub B/C. Oznacza to, że nadaje się idealnie również dla osób, które dopiero zaczynają swoją przygodę z tego typu aktywnością. Na trasie musimy pokonać odcinki po metalowych stopniach, linach, ale także po prostu po ścianie skalnej. Czekają też na nas dwa mosty wiszące. W wielu miejscach (zwłaszcza po deszczu) spodziewajcie się błota, a kilka odcinków położonych jest w bliskości wodospadów, więc lekkie zmoczenie jest możliwe.

Ja wybrałem trasę o stopniu trudności B/C. Wspinając się nią, mamy po drodze sporo skał, pionowych ścian i wodospadów, a co jakiś czas pomiędzy drzewami pokazuje nam się wąski fragment krajobrazu okolicy. Po zakończeniu ferryty czeka nas spacer szlakiem niebieskim na sam szczyt, gdzie z kolei czeka na Was infrastruktura gastronomiczna, a po takiej trasie warto uzupełnić zapasy energii.

W sumie od parkingu do końca trasy mamy do pokonania niecałe 5 kilometrów, ale różnica wysokości na tym odcinku to aż 880 metrów!

Na dół możecie zejść szlakiem, ale możecie także skorzystać ze wspomnianej już opcji wypożyczenia terenowej hulajnogi – to bardzo fajne przeżycie, a zjazd jest dynamiczny i szybki.

Jak się przygotować?

Do przejścia ferraty warto odpowiednio się przygotować:

• Zabierz wygodne buty trekkingowe z dobrą podeszwą.
• Spakuj odzież na zmianę – trasa biegnie wzdłuż potoku, więc łatwo o zachlapanie.
• Przygotuj zapas wody i jedzenie – w samej dolinie nie ma schronisk.
• Sprawdź prognozę pogody – podczas burzy czy deszczu wejście na ferratę jest skrajnie niebezpieczne. Warunki pogodowe w słowackich górach możecie sprawdzić na stronie HZS.
• Początkującym zaleca się przejście z przewodnikiem.

Martinské hole

Meta Via Ferrata HZS znajduje się na wysokości około 1200 m n.p.m., w rejonie Martinské hole – popularnego ośrodka turystycznego i narciarskiego. Zimą działają tu wyciągi narciarskie, a latem okolica przyciąga turystów pieszych i rowerzystów. Znajdują się tu również schroniska i hotele, gdzie można odpocząć po trudnej wspinaczce. Widok na Kotlinę Turczańską i szczyty Małej Fatry rekompensuje wszelki wysiłek.

Co w okolicy Via Ferrata HZS?

Okolica Martinskich Holi oferuje mnóstwo dodatkowych atrakcji:

• Martin – miasto z bogatą historią, muzeami i zabytkami, w tym Muzeum Słowackiego Powstania Narodowego.
• Kraľovany i Dolina Wagu – malownicze trasy spacerowe i rowerowe.
• Turiec – region słynący z tras rowerowych i hulajnóg górskich.
• Mała Fatra – liczne szlaki piesze, w tym popularny wodospad Šútovský, najwyższy na Słowacji (38 m).
• Spa w Turčianskich Teplicach – idealne miejsce na regenerację po wysiłku.

Via Ferrata HZS – czy warto odwiedzić?

Via Ferrata HZS to propozycja dla osób spragnionych mocnych wrażeń i górskiej adrenaliny. To najtrudniejsza ferrata na Słowacji, ale też jedna z najpiękniejszych – prowadzi przez dziką dolinę, wzdłuż wodospadów i skał, aż na szczyt Martinskich Holi. Połączenie sportowego wyzwania, natury i widoków sprawia, że to obowiązkowy punkt dla wszystkich aktywnych turystów odwiedzających Małą Fatrę.