Udostępnij
Ćmielów to marka, która jest popularna nie tylko wśród kolekcjonerów porcelany. Wyroby z tej lokalizacji znane są na całym świecie. Od pewnego czasu Żywe Muzeum Porcelany w Ćmielowie zaprasza turystów i pokazuje historię porcelany oraz szczegółowy proces jej powstawania!
Większości z nas porcelana może kojarzyć się z czymś kruchym, drogim, luksusowym, a może chińskim? Skojarzenia te są jak najbardziej słuszne, ale po wizycie w tym muzeum Wasze spojrzenie na porcelanę i proces jej powstawania będzie znacznie szersze.
Lokalizacja i dojazd
Żywe Muzeum Porcelany znajduje się w Ćmielowie. Jest to miasto położone w województwie świętokrzyskim, w powiecie ostrowieckim. Od Ostrowca Świętokrzyskiego oddalone jest o 11 km, a od stolicy regionu – Kielc o 76 kilometrów. Samo muzeum jest dobrym celem wizyty, ale bliska obecność Bałtowa czy Krzemionek sprawia, że jeszcze bardziej zyskuje na wartości przy dłuższych wycieczkach.
Przed muzeum znajduje się spory parking, więc nie będziecie mieć problemu z zostawieniem swojego samochodu.
Żywe Muzeum Porcelany – bilety i godziny otwarcia
Na wstępie warto zaznaczyć, że do Muzeum potrzebujecie się wcześniej umówić. Możecie to zrobić najlepiej telefonicznie. Żywe Muzeum Porcelany w Ćmielowie czynne jest w sezonie (maj-wrzesień) od poniedziałku do niedzieli od 9.00 do 18.00, a poza sezonem (październik-kwiecień) od 9.00 do 16.00.
Cena biletów jest zróżnicowana i zależy od pakietu, jaki wybierzemy. Możemy wybrać pakiet obejmujący samo muzeum (35 zł – normalny, 29 zł – ulgowy, 2+1 – 82 zł), ale także zdecydować się na warsztaty, na których stworzycie różę, pomalujecie kubek lub porcelanowego kota.
O szczegółowych pakietach cenach dowiecie się na stronie muzeum.
Historia miejsca
Historia ćmielowskiej porcelany sięga XVIII wieku. Prawdziwa produkcja jednak rozpoczęła się w 1804 roku. Obecny zakład, w którym mieście się Żywe Muzeum nazywa się AS od inicjałów właściciela – Adama Spały (w logo litery A oraz S na czerwonym kwadracie). Na rynku znajdziecie nadal produkowane wyroby Polskiej Fabryki Porcelany Ćmielów (sygnowane literą Ć w trójkącie).
Dzisiaj w fabryce Porcelany AS produkuje się różnorodne wyroby (około 400 wzorów), a wśród nich porcelanowe figurki, serwisy, dekorowane złotem filiżanki, wazony, kubki, biżuterię, patery i obrazy.
Na zdjęciach pierwsza część ekspozycji muzealnej, która znajduje się w dawnym piecu do wypału porcelany właśnie. Ta ogromna konstrukcja przez lata służyła do produkcji najwyższej jakości porcelany Ćmielowskiej. Wsad do pieca był ogromny, a formy znajdowały się w specjalnych pojemnikach, aby zminimalizować zabrudzenie ich. Piec opalany był drewnem, a produkcja trwała kilka dni. Dzisiaj jest on nieco krótszy z powodu użycia nowocześniejszych pieców. We wnętrzu pieca możemy zapoznać się z filmem dotyczącym tematyki porcelany.
Jak powstaje porcelana?
Po „wyjściu z pieca” przechodzimy do części, w której dowiadujemy się wszystkiego o produkcji porcelany od kuchni. Zaczynamy podróż od tego, że porcelana składa się z trzech składników – kwarc, potas i skaleń oraz wody w odpowiednio dobranych proporcjach. Na pierwszy stanowisku dowiadujemy się o formach, których w fabryce używa się od lat. Są one wykonane z gipsu, ponieważ najlepiej odprowadza on wodę z „masy porcelanowej”.
Pierwszym zaskoczeniem dla mnie był fakt, że masa porcelanowa jest tak rzadka. Po wlaniu jej do gipsowej formy i odczekaniu kilku minut należało wylać resztą. Część masy zastygła już na ściankach formy. Po kolejnych kilkunastu minutach mamy pierwszy efekt – w naszym przypadku kota.
Po wyjęciu z formy, jest on nadal lekko miękki i kruchy i zawiera sporo niedoskonałości, które w kolejnym etapie są usuwane. Na kolejnych stanowiskach dowiadujemy się wszystkiego szkliwieniu porcelany. W Fabryce używa się szkliwa, które jest różowe, ale po wypaleniu jest bezbarwne. Jest to bardzo wygodne podczas szkliwienia – widzimy, gdzie już nałożyliśmy, a. gdzie jeszcze nie.
Kolejnym etapem jest ręczne malowanie, które wymaga sporej cierpliwości, a pędzle wykonane są z włosia specjalnego gatunku wiewiórek – podobno najlepiej się sprawdzają! W fabryce używa się także kalek ceramicznych, ale jak wiadomo – ręczne malowanie jest ładniejsze i dużo bardziej wartościowe.
Na etapie produkcji dowiedziałem się także, jak odróżnić porcelanę od ceramiki normalnej. Otóż porcelana przebija światło! Jeżeli podstawicie filiżankę pod lampkę, to będzie delikatnie świecić – zwykły kubek nie.
Ekspozycja
Podczas mojej wizyty nie brałem udziału w wasztatach, więc wszystkie zdjęcia pochodzą z ekspozycji, ale jak przystało na Żywe Muzeum Porcelany, tak i w tym wypadku wiele elementów sprawdzamy właśnie na żywo! Zacznijmy od części ekspozycyjnej.
W ramach wieszania muzeum macie do dyspozycji cztery elementy:
- Żywe Muzeum Porcelany – pokaz produkcji
- Wystawa Starej Porcelany – historyczne zbiory
- Galeria sztuki współczesnej van Rij (wystawy czasowe)
- Galeria ikon i obrazów (wystawy czasowe)
Osobnymi elementami, które może nie jest muzealny, ale pasują idealnie, jest sklep firmowy z wyrobami z fabryki oraz kawiarnia, gdzie napijecie się kawy w najprawdziwszych, porcelanowych filiżankach.
Zaczniemy od części, która bardziej przypomina muzea, które znacie czy tej z wystawami. Poznacie na niej prace różnorodnych artystów oraz wykorzystanie porcelany na przestrzeni lat. Wśród wyrobów z Ćmielowa, znajdują się np. talerze okolicznościowe i wiele innych ciekawostek.
Kiedyś z porcelany powstawały także elementy transformatorów, tabliczki na drzwi, zdjęcia nagrobne czy też… zlewy.
Zarówno na tej części ekspozycji, jak i w części dotyczącej powstawania porcelany specjalne miejsce mają również prace nieudane. Porcelana jest materiałem, gdzie odsetek nieudanych dzieł jest spory.
Porcelana różowa i zielona
Fabryka ta może pochwalić się dwoma, przełomowymi odkryciami. Oryginalnie porcelana jest biała i w takim kolorze pozostaje, dopóki nie zostaje pomalowana. W fabryce odkryto i wyprodukowano porcelaną zieloną i różową. Ma ona blady kolor, który po podświetleniu staje ile intensywny. Kolor zielony porcelanowej masy uzyskuje się przez dodanie sproszkowanych szmaragdów, a kolor różowy przez dodanie m.in. złota.
Proces technologiczny jest dużo bardziej skomplikowany niż w przypadku klasyczne porcelany, ale i surowce użyte do produkcji podnoszą jej wartość znacznie. Receptura na porcelanę różową pochodzi sprzed II Wojny Światowej, a odnalazła się w zapiskach wynalazcy, które posiadała jego córka – Zofia Kryńska.
Małpy w Muzeum Porcelany
Będąc w muzeum, ale i przed nim zauważycie na pewno coś ciekawego! W środku czeka na Was wystawa obrazów „Piękne Mały Europy”. Na każdym z nich znajduje się małpa, na której artysta próbował oddać cechy lub atrybuty charakterystyczne dla danego kraju. Te same małpy, ale tym razem w postaci popiersi znajdują się również w niewielkim parku tuż przed wejściem do fabryki.
Warto odwiedzić?
Żywe Muzeum Porcelany w Ćmielowie to miejsce, które otworzy Wam oczy na porcelanę. Jeżeli musicie, że jesteście na to za starszy, za młodzi, za męscy lub jeszcze inny powód przeszkadza Wam w wizycie to spróbujcie. Nie musicie zachwycać się filiżankami, a i produkowana porcelanowa sztuka nie trafia do wszystkich. Ciekawy natomiast proces jej powstawania, dekorowania, wykorzystanie porcelany nie tylko w kuchni i jej historia i rozwój na przestrzeni lat.
Wycieczkę do Ćmielowa można połączyć z wizytą w położonych niedaleko Krzemionkach. To pierwszy w świętokrzyskim i 16 w Polsce obiekt, który został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO! Więcej o nim przeczytacie w tekście – Krzemionki – największa neolityczna kopalnia krzemienia.
Zamek w Ćmielowie
Jeżeli wybieracie się do Ćmielowa, to po wizycie w Żywym Muzeum Porcelany warto także zajrzeć do znajdującego się niedaleko zamku, a właściwie jego ruin. Więcej o nim przeczytacie w tekście – Zamek w Ćmielowie.
