Udostępnij
Cmentarze żydowskie są często jedynym śladem po żyjącej w danym mieście czy wsi społeczności. Staram się je odwiedzać i poznawać ich historię. Cmentarz żydowski w Radomsku robi wrażenie rozmiarem i warto go odwiedzić!
Lokalizacja
Cmentarz żydowski w Radomsku znajduje się na przedmieściach (w kierunku północno-wschodnim), przy drodze krajowej numer 42 prowadzącej do Przedborza (ulica Przedborska 147). Wejść na jego teren można bezpośrednio od strony wspomnianej drogi lub od ulicy Źródlanej. My zostawiliśmy samochód przy drodze numer 42 i wybraliśmy wejście od frontu.
Historia cmentarza
Został on założony w 1816 roku (lub 1832, w zależności od źródła).
Podczas II Wojny Światowej miejsce to było świadkiem masowych mordów. Szacuje się, że w masowych grobach pochowano tam ponad 1500 osób. Wtedy też został zdewastowany przez Niemców.
Cmentarz wpisano do rejestru zabytków pod numerem 409, decyzją z 27.12.1989 roku.
Społeczność żydowska Radomska
W 1643 roku Radomsko uzyskało przywilej de non tolerandis Judaeis, który nie pozwalał na osadnictwo Żydów w mieście. Dopiero pod koniec XVIII wieku zniesiono te ograniczenia. W 1827 roku mieszkało w Radomsku 369 Żydów, a w 1897 już prawie dwanaście tysięcy (43% populacji miasta).
W 1902 roku powstała w Radomsku synagoga. Getto w Radomsku powstało już w grudniu 1939 roku, a zamieszkiwało je ponad osiemnaście tysięcy osób. Podczas istnienia Getta regularnie organizowane były w nim transporty ludzi do obozów pracy (np. Skarżysko) i zagłady (głównie Treblinka). Wojnę przetrwało około 200 Żydów z Radomska.
Stan obecny
Wchodząc przez niewielką furtkę mamy przed sobą macewy zgrupowane w kilku miejscach oraz pomniki. Cmentarz w Radomsku na pierwszy rzut oka wygląda jak wiele cmentarzy żydowskich, które zostały zniszczone i do dzisiejszych czasów zachowały się tylko ich fragmenty. Nic bardziej mylnego. Wystarczy odejść nieco dalej od muru oddzielającego cmentarz od drogi i naszym oczom ukaże się ogromna liczba macew!
Idąc ścieżką pomiędzy nimi dojdziemy do grobów Cadyków z rodziny Rabinowiczów i ich rodzin. Na cmentarzu znajduje się około 2700 macew oraz groby masowe.
Większość pomników wykonane jest z kamienia, ale udało mi się znaleźć także kilka żeliwnych. Najstarszy nagrobek na kirkucie pochodzi z 1831 roku (grób Frumet córki Icchaka).
Cmentarz jest nadal wykorzystywany do celów grzebalnych, a jego właścicielem jest Gmina Żydowska z Łodzi.
Warto odwiedzić?
Cmentarz żydowski w Radomsku jest dobrze zachowany. Duża ilość macew w połączeniu z bardzo ciekawymi i bogatymi ich zdobieniami robi wrażenie. Jeżeli będziecie w okolic to zajrzyjcie i spójrzcie na to świadectwo dawnych czasów i ludzi, którzy w Radomsku żyli.
