Udostępnij
Stare cmentarze żydowskie rozsiane są po całym województwie świętokrzyskim. Po jednych już nie ma śladu, natomiast inne przypominają nam o społeczności, która żyła z nami na tych terenach lata temu. Cmentarz żydowski w Starachowicach jest jednym z najlepiej zachowanych obiektów tego typu w naszym województwie, a ilość macew i ich dobry stan cieszy oko.
Lokalizacja i dostępność
Cmentarz żydowski w Starachowicach znajduje się przy ulicy Bieszczadzkiej 21 w dzielnicy Wierzbnik. Otoczony on jest domkami jednorodzinnymi. Teren cmentarza jest ogrodzony i prowadzi do niego brama, która podczas naszej wizyty była otwarta (w internecie znalazłem informację, że normalnie bywa zamknięta i należy się umówić telefonicznie na zwiedzanie). Po drugiej stronie ulicy możecie zaparkować samochód (jest to niewielka, osiedlowa uliczka).
Cmentarz żydowski w Starachowicach i jego historia
Cmentarz został założony przez gminę wyznaniową w Wierzbniku, a miało to miejsce najprawdopodobniej w 1891 roku. Pełnił funkcje grzebalne nie tylko lokalnym Żydom, ale i tym z okolicy. Był miejscem egzekucji podczas II Wojny Światowej. W latach powojennych macewy były kradzione i wykorzystywane np. jako płyty chodnikowe. Teren cmentarza przez lata się kurczył. Zabierany był pod budowę domków i drogi. W latach dziewięćdziesiątych obiekt został ogrodzony, a przewrócone macewy postawione z powrotem.
Obecnie na cmentarzu znajduje się około 500 macew, lapidarium (zawierające fragmenty macew, których nie udało się zidentyfikować) oraz fundamenty ohelu. Płyty ułożone są w rzędach skierowane na południowy zachód.
Macewy na cmentarzu są dobrze zachowane, a znajdujące się na nich płaskorzeźby są doskonale widoczne. Symbolika grobów żydowskich jest bogata. Znajdziecie tutaj m.in. lwy, jelenie, dłonie, złamane świece, dzbany czy orły. Oryginalna jest macewa, na której znajduje się ptak karmiący pisklęta, który jest elementem zdobnictwa nagrobków kobiecych, ale rzadko spotykanym w tym regionie.
Cmentarz żydowski w Starachowicach został oficjalnie zamknięty w 1964 roku. Jest wpisany do rejestru zabytków.
Żydzi w Starachowicach
Społeczność żydowska w Wierzbniku nie należała do dużych, jeżeli mówimy o innych z regionu świętokrzyskiego. Jej początki sięgają początków XIX wieku. Pod koniec XIX wieku Żydzi stanowili połową mieszkańców miasta. Na początku XX wieku podjęli oni starania o ustanowienie gminy wyznaniowej. Powstała ona w 1907 roku, a w 1929 roku został do gminy w Wierzbniku włączony Wąchock.
W latach trzydziestych XX wieku gmina liczyła prawie 4000 osób. We wrześniu 1939 roku miasto zostało zajęte przez Niemców. W 1941 roku powstało tu getto, które likwidacja nastąpiła w październiku 1942. W ramach tych działań 200 osób zginęło na miejscu, 1600 przewieziono do obozu pracy, a 4 tysiące do obozu zagłady w Treblince. Więźniów z obozu pracy dwa lata później wywieziono do Oświęcimia (około 1500 osób).
Warto?
Cmentarz żydowski w Starachowicach robi ogromne wrażenie. Spośród wielu kirkutów w świętokrzyskim tutaj zobaczycie ogromną ilość macew, z których większość jest w bardzo dobrym stanie! Zdecydowanie jest to miejsce warte odwiedzenia!
Niedaleko Starachowic znajduje się również cmentarz w Wąchocku, o którym przeczytacie w artykule. A jeżeli potrzebujecie odmiany w zwiedzaniu to rzut beretem do rezerwatu Skały pod Adamowem.
