Udostępnij
Na Morawach, wśród malowniczych wzgórz i lasów regionu ołomunieckiego, kryje się jedno z najbardziej niezwykłych miejsc w Czechach – Jaskinia Jaworzycka (Javoříčské jeskyně). To prawdziwy podziemny labirynt korytarzy, grot i komór, które od dziesięcioleci zachwycają turystów swoją bajkową urodą. Kryształowe nacieki, monumentalne stalaktyty i stalagmity oraz unikalny mikroklimat tworzą atmosferę, której trudno doświadczyć gdzieś indziej. Jaskinia należy do najpiękniejszych systemów krasowych w kraju, a jednocześnie skrywa bogatą historię odkryć i tajemnic.
Zwiedzanie Jaskini Jaworzyckiej to podróż w głąb ziemi – dosłownie i w przenośni. Wnętrza mienią się odcieniami bieli, beżu i pomarańczu, a nawet czerwieni, a efektowne oświetlenie podkreśla ich piękno. Wystarczy przekroczyć wejście do chłodnych korytarzy, aby znaleźć się w świecie, który przypomina podziemny pałac.
Lokalizacja i dojazd
Jaskinia Jaworzycka znajduje się w północnej części Moraw, w rejonie Litovela, około 30 kilometrów na północny zachód od Ołomuńca. Położona jest u stóp wzgórza Špraněk (a właściwie w tym wzgórzu), w pobliżu niewielkiej wsi Javoříčko, w gminie Luká. Okolicę charakteryzuje typowy krasowy krajobraz z licznymi jaskiniami, dolinami i wąwozami, który przyciąga zarówno turystów pieszych, jak i rowerowych.
Dojazd jest stosunkowo prosty. Z Ołomuńca można tu dotrzeć samochodem w około 30–40 minut. Trasa prowadzi przez miejscowości Litovel i Slavětín. Pamiętajcie, że nawigacja poprowadzi Was pod samo wejście do jaskini. Warto jednak wiedzieć, że ostatni odcinek drogi jest objęty zakazem wjazdu, a poruszać się nim mogą tylko samochodu obsługi jaskini. Turyści mogą zostawić samochód tutaj, a resztę trasy przejść na nogach (niecały kilometr). Parking kosztuje 50 CZK za dzień.
W sezonie letnim można również dojechać autobusem turystycznym z Ołomuńca lub Litovela, choć kursy są ograniczone.
Dla miłośników aktywnego wypoczynku ciekawą opcją jest dojazd rowerem – okolica Javoříčka to część malowniczej trasy rowerowej prowadzącej przez region Mladeč i Bouzov. Po drodze można zatrzymać się w kilku punktach widokowych, z których rozciąga się panorama na zamek Bouzov – jeden z najpiękniejszych zamków Moraw.
Historia jaskini
Historia Jaskini Jaworzyckiej sięga daleko w przeszłość, choć jej odkrycie przez człowieka nastąpiło stosunkowo niedawno. Pierwsze wejście do jaskini odnotowano w 1938 roku, kiedy miejscowy nauczyciel i amator geologii o nazwisku Švec, wraz z grupą badaczy odkrył wejście do podziemnych korytarzy. Wkrótce po tym rozpoczęto pierwsze prace eksploracyjne, które ujawniły rozległy system grot i komór o łącznej długości prawie 4 kilometrów. Jednak już w 1873 roku pojawiają się wzmianki o tzw. Święconej (Świętej) Dziurze, która w tej okolicy miała się znajdować.
Jaskinia Jaworzycka została udostępniona do zwiedzania 15 maja 1939 roku. Po wojnie, w latach 1949-1958 w jaskini prowadzone były intensywne prace eksploracyjne prowadzone przez grupę badawczą Brneńskiego Speleoklubu, późniejszego Instytutu Geograficznego Czechosłowackiej Akademii Nauk. W 1961 roku połączono system z tzw. Jaskinią Pokoju, która w 1961 roku została udostępniona turystom, a dzisiaj tworzy długą trasę turystyczną, o której za chwilę.
Jaskinia Jaworzycka to właściwie zespół wielu jaskiń, które udało się połączyć w jeden system, który udostępniony jest dla turystów. Współcześnie nadal trwają badania speleologiczne, które mają odkryć kolejne, jeszcze nieznane części tego wyjątkowego systemu jaskiniowego, jakim jest Jaskinia Jaworzycka.
Godziny otwarcia i bilety
Jaskinia Jaworzycka jest dostępna dla zwiedzających przez większą część roku, z przerwą zimową w okresie, kiedy kolonie nietoperzy hibernują w jej wnętrzu. Sezon turystyczny trwa zazwyczaj od kwietnia do października.
Godziny otwarcia zależą od miesiąca – wiosną i jesienią jaskinia czynna jest zwykle od 9:00 do 16:00, a latem, od maja do sierpnia, do 16:30. Wejścia odbywają się o pełnych godzinach, a liczba miejsc w grupach jest ograniczona. Warto więc wcześniej zarezerwować bilety, szczególnie w weekendy i podczas wakacji.
Grudzień jest miesiącem, kiedy jaskinia jest całkowicie nieczynna. W styczniu, lutym i marcu wejścia są 2 razy dziennie (oprócz weekendów). W sezonie natomiast Jaskinia Jaworzycka nieczynna jest w poniedziałki. Najlepiej sprawdzić bezpośrednio na stronie jaskini – jest dostępna także w języku polskim. Jaskinia przewiduje zwiedzanie również w innych godzinach, ale wymaga to wcześniejszego umówienia i dostępne jest dla grup liczących minimum 10 osób.
Ceny biletów wstępu są umiarkowane i zależą od trasy. Na trasie długiej dorośli płacą około 230 CZK, a uprawnieni do biletu ulgowego 180 CZK. Dzieci natomiast do 15 roku życia wchodzą za 110 CZK. Na trasie krótkiej (która wcale taka krótka nie jest ;)) bilety kosztują odpowiednio 190 CZK, 160 CZK o raz 100 CZK.
Dodatkowo można wykupić usługę przewodnika w języku angielskim. Jaskinia Jaworzycka, na miejscu posiada także małe centrum informacji turystycznej ze sklepikiem z pamiątkami.
Trasy zwiedzania
Zwiedzanie Jaskini Jaworzyckiej odbywa się wyłącznie z przewodnikiem i trwa od 40 do 60 minut, w zależności od wybranej trasy. Długa trasa turystyczna obejmuje około 800 metrów korytarzy i komór, w tym najbardziej spektakularne sale, takie jak Wielka Kopuła, Sala Górników czy Sala Nietoperzy. Trasa krótsza mierzy niecałe 400 metrów, ale zwiedzając ją, również zobaczycie najpiękniejsze miejsca. Pamiętajcie, że w jaskini panuje temperatura około 7 stopni C, a wilgotność sięga 99%. Do pokonania na trasie macie 250 stopni, a różnica wysokości pomiędzy najniższym i najwyższym punktem w jaskini to 108 metrów.
Zwiedzanie rozpoczyna się od sztucznie wykutego wejścia do Sali Rumowiskowej. To ogromne pomieszczenie o powierzchni około 2000 m² związane jest z przepaścią Zátvořice i zachwyca bogactwem naciekowych zdobień. Szczególną uwagę przyciąga strop, pełen stalaktytów o różnorodnych kształtach i rozmiarach. Na dnie sali rozrzucone są głazy, tworzące naturalne rumowisko, a wśród nich można dostrzec piękne skupiska nacieków. Z Sali Rumowiskowej odchodzi Lwia Jama, przepaść o całkowitej głębokości 60 metrów.
Trasa prowadzi dalej przez wysoki korytarz do Sali Gigantów. W tym wydłużonym pomieszczeniu dominują stalagmity przekraczające kilka metrów wysokości oraz imponująca ściana zwana Wodospadem Niagarskim. Ze schodów, którymi wędrujemy, roztacza się piękny widok na całą salę, a stamtąd turyści przechodzą do Jaskiń Bajkowych. Choć korytarze są mniejsze, nie brakuje w nich efektownych form naciekowych – od cienkich, słomkowatych stalaktytów, przez kuliste sferolity, aż po wyjątkową, półprzezroczystą formację zwaną „Firanką”. Jej czerwony kolor spowodowany jest domieszkami żelaza. Trasa Jaskiń Bajkowych kończy się przy Święconej Dziurze, gdzie kończy się krótki wariant zwiedzania.
Dłuższa trasa prowadzi przez Jaskinię Dziewiczą do systemu trzech połączonych korytarzy Jaskini Pokoju: Špraněcká, Vojtěchovská i Březinská. Te przestrzenie mają odmienny charakter – szerokość korytarzy waha się od 1 do 4 metrów, a wysokość sięga nawet 10 metrów, a ściany i stropy zdobią bogate nacieki, w tym charakterystyczne, skręcone heliktyty (nacieki agrawitacyjne). Korytarze łączą się w Sali Závrtový dóm, skąd odchodzą rozgałęziające się tunele w różnych kierunkach.
W pobliżu formacji U Konia oraz odgałęzienia do Czarnej Przepaści zwiedzający docierają do sztucznie przebitej sztolni, prowadzącej do wyjścia. Jaskinia Jaworzycka jest pięknie położona, więc po wyjściu zdecydowanie warto pospacerować po ścieżkach na wzgórzu, na którym się znajduje!
Podczas wędrówki po jaskini możecie zaobserwować nietoperze czy pająki. Warto wspomnieć, że w 1951 roku odkryta została tu kość goleniowa nosorożca włochatego, żyjącego ponad 10 000 lat temu!
Wrażenia z wizyty
Już od wejścia, po kilku minutach marszu w półmroku, można poczuć niezwykły spokój i magię tego miejsca. Formacje naciekowe przybierają fantastyczne kształty, które pobudzają wyobraźnię. Niektóre przypominają postacie ludzi lub zwierząt, inne tworzą monumentalne kolumny, jakby podtrzymujące sklepienie ziemi – co daje spore pole do popisu dla wyobraźni dzieci – przewodnicy sprytnie to wykorzystują do interakcji.
Delikatne, ale wystarczające oświetlenie potęguje wrażenie bajkowości. W ciszy słychać krople wody spływające po skalnych ścianach, a po całkowitym zgaszeniu światła możemy poczuć, czym tak naprawdę jest ciemność. To miejsce, w którym łatwo zapomnieć o upływie czasu – idealne, by na chwilę zatrzymać się i po prostu podziwiać siłę natury.
Warto dodać, że Jaskinia Jaworzycka jest też siedliskiem kilku gatunków nietoperzy, w tym rzadkiego podkowca małego. Zimą zwierzęta te zapadają tu w sen, dlatego w tym okresie jaskinia pozostaje zamknięta, aby nie zakłócać ich spokoju. Część z nietoperzy przybywa do jaskini już jesienią, nam udało się spotkać kilkadziesiąt osobników, które spało wisząc głowami do dołu. Niesamowity widok!
Warto też w tym miejscu wspomnieć o kilku „naj”, z których Jaskinia Jaworzycka słynie! Pierwszym są wymiary Komory Ołomunieckiej, która jest trzecią, największą w całej Czeskiej Republice i ma wymiary 130x15x10 metrów! Sporymi komorami są też Komora Gigantów (56x36x18 metrów) oraz Komora Rumowiskowa (48x35x8,5 metrów). Na terenie jaskini znajduje się także Lwia Przepaść o głębokości 61 metrów!
Czy warto odwiedzić Jaskinię Jaworzycką?
Zdecydowanie tak. Jaskinia Jaworzycka to jedno z tych miejsc, które doskonale łączą walory przyrodnicze, edukacyjne i emocjonalne. Oferuje nie tylko piękne widoki i fascynującą historię ziemi, ale też wyjątkową atmosferę. Każda kolejna komora i korytarz odkrywają przed zwiedzającymi nowe światy.
To idealny cel wycieczki z Ołomuńca, Brna czy nawet z polskiego pogranicza. Warto połączyć wizytę z odwiedzeniem pobliskiego zamku Bouzov lub spacerem po rezerwacie przyrody Špraněk. Niedaleko macie też Muzeum Twarożków Ołomunieckich w Loszticach – kolejną lokalną ciekawostkę, wartą odwiedzenia.
Jaskinia Jaworzycka to miejsce, które zapada w pamięć – zarówno ze względu na swoją urodę, jak i emocje, jakie towarzyszą zejściu do jej chłodnych wnętrz. To podróż w głąb ziemi i własnej wyobraźni. Jeśli szukasz prawdziwego podziemnego cudu Republiki Czeskiej – to właśnie tutaj go znajdziesz!
