Udostępnij
Dąbrowa Tarnowska to miasto, które mijałem w życiu kilka razy. Nigdy nie miałem okazji się w nim zatrzymać. Postanowiłem to zmienić. Synagoga w Dąbrowie Tarnowskiej okazała się dobrym powodem do wizyty i sporym zaskoczeniem! Zobaczcie sami!
Lokalizacja
Synagoga w Dąbrowie Tarnowskiej (małopolskie) znajduje się przy ul. Berka Joselewicza 6. Cmentarz żydowski znajduje się po drugiej stronie ulicy. My samochód zostawiliśmy przy Starostwie Powiatowym, skąd mieliśmy blisko do obu obiektów.
Synagoga w Dąbrowie Tarnowskiej
Historia
Historia synagogi w Dąbrowie Tarnowskiej sięga połowy XIX wieku. Jej budowa została zakończona 1 kwietnia 1863 roku. W mieście istniała wcześniej synagoga drewniana, która uległa jednak zniszczeniu podczas pożaru. W czasach świetności synagoga uchodziła za jedną z piękniejszy i największych w Polsce.
Ucierpiała ona podczas I i II Wojny Światowej. Podczas tej drugiej Niemcy urządzili w niej magazyn. Po wojnie część budynku nadal służyła celom religijnym. W latach 70 XX wieku budynek przejął skarb państwa, a 5 czerwca 2012 roku otwarty w nim został Ośrodek Spotkania Kultur.
Synagoga wpisana jest do rejestru zabytkjów pod numerem A-324.
Wnętrze
We wnętrzu synagogi znajduje się ekspozycja poświęcona historii Żydów z Dąbrowy Tarnowskiej. W głównej sali modlitewnej znajdują się gabloty z eksponatami, ale oprócz wystawy warto także zwrócić uwagę na bogate polichromie. W tej sali także prezentowane są eksponaty z prywatnego domu modlitwy Samuela Rotha. Do dyspozycji turystów oddany jest także babiniec ze swoją ekspozycją pokazującą salon mieszczański z typowym wyposażeniem wraz z książkami wspomnianego już Samuela Rotha oraz piwnice, gdzie mozemy zobaczyć m.in, ekspozycję dotyczącą pobliskiego Zalipia.W sali modłów oprócz polichromii czekają na nas eksponaty ze zbiorów Muzeum Powiśla Dąbrowskiego.
Ekspozycja otwarta jest dla gości od wtorku do soboty od 9.00 do 17.00 (w niedziele możliwość zwiedzania po wcześniejszej rezerwacji telefonicznej. Bilet normalny kosztuje 10 zł, a ulgowy 7 zł. Synagoga w Dąbrowie Tarnowskiej to miejsce, które powinniście odwiedzić.
Cmentarz żydowski w Dąbrowie Tarnowskiej
Kirkut w Dąbrowie tarnowskiej powstał na początku XVIII wieku i zajmuje obszar prawie dwóch i pół hektara. Na jego terenie znajduje się około 200 nagrobków. Miejsce to, podczas II Wojny Światowej spotkał podobny los jak inne kirkuty w Polsce – zostało zdewastowane przez Niemców. Większość macew została usunięta i wykorzsystana do utwardzania dróg, chodników czy po prostu zakopana gdzie indziej. Po II Wojnie Światowej część z wywiezionych macew udało się przywieźć spowrotem na teren kirkutu. Nie wszystkie jednak udało się odnaleźć. Szacuje się, że przed wojną było ich nawet tysiąc. Ostatni pochówek miał na cmentarzu miejsce w 2005 roku. Odbył się wtedy pogrzeb ostatniego religijnego Żyda z Dąbrowy Tarnowskiej – Samuela Rotha.
Jedyna bramka na cmentarz, którą znaleźliśmy znajdowała się za sklepem przy miejscu, gdzie zostawiliśmy samochód. Była niestety zamknięta. Ogólnie cmentarz był bardzo zarośnięty i musieliśmy się zadowolić widokiem przez ogrodzenie. W wielu miejscach znaleźliśmy informację, że klucz na cmentarz znajduje się w recepcji Ośrodka Spotkania Kultur (w synagodze), ale gdy spytaliśmy pani to nie do końca potrafiłą pomóc w tym temacie.
Historia społeczności żydowskiej
Początki osadnictwa żydowskiego w Dąbrowie tarnowskiej sięgają prawdopodobnie już XVI wieku. Ich liczba wzrosła pod koniec XVII wieku. Wtedy powstała także drewniana synagoga. Gmina żydowska w Dąbrowie Tarnowskiej działałą od 1702 roku. Na początku XIX wieku Dąbrowa była siedzibą cadyków z rodu Ungerów. Społeczność Dąbrowy tarnowskiej znacznie ucierpiała podczas I Wojny Światowej, a wraz z nią mieszkający w mieście Żydzi. W związku z dwoma pogromami ludności żydowskiej, jej ilośc zaczęła spadać.
Podczas II Wojny Światowej, losy Żydów z Dąbrowy Tarnowskiej nie różniły się wiele od losów innych miast i wsi. W mieście utworzono getto gdzie zamknięto ludność z miasta i okolicy. W 1942 getto zostało częściowo zlikwidowane i 1800 osób wywieziono do obozu w Bełżcu. W październiku tego samego roku dokonano ostatecznej likwidacji getta. Po II Wojnie Światowej w Dąbrowie Tarnowskiej zostalo około 100 Żydów. Większość z czasem wyjechała. ostatnim praktykującym Żydem był wspomniany już Samuel Roth, który zmarł w 2005 roku.
Warto odwiedzić?
Synagoga w Dąbrowie Tarnowskiej robi duże wrażenie. Jest pięknie odrestaurowana, a wnętrze jest piękne. Ciekawe są także polichromie zachowane we wnętrzu. Cmentarz żydowski nie jest już tak dobrze zachowany, ale znajduje się na przeciwko synagogi więc warto go po prostu zobaczyć.
Jeszcze kilka zdjęć
