Udostępnij
Cmentarze żydowskie darzę dużym sentymentem. Są to często ostatni świadkowie życia żydowskich społeczności w polskich miasteczkach i wsiach. Odwiedziłem już wiele obiektów tego typu, a tym razem przyszedł czas na cmentarz żydowski w Sobkowie.
Wyjazd do Sobkowa zaplanowałem w ramach większej wycieczki, ale w okolicy jest co oglądać. Możecie spokojnie zaplanować wizytę na połowę dnia, ale o tym co zobaczyć w okolicy napisze Wam jeszcze za chwilę.
Lokalizacja
Sobków to wieś w województwie świętokrzyskim (powiat jędrzejowski). Jadąc od Kielc, musicie minąć ruiny fortalicji. Cmentarz żydowski znajduje się przy ulicy Krzywej – poza centrum Sobkowa. Wokół cmentarza jest sporo miejsca do zaparkowania samochodu.
Historia cmentarza żydowskiego w Sobkowie
Cmentarz powstał w XVIII wieku. Nagrobki, które się na nim znajdują pochodzą z końca XIX i pierwszej połowy XX wieku. Zniszczony został podczas II Wojny Światowej. Ostatniego pochówku na nim dokonano w 1942 roku, a dla celów grzebalnych został zamknięty w 1964 roku.
Stan obecny i dostępność
Cmentarze żydowskie w Polsce spotkał różny los. Nieliczne są nadal działające i perfekcyjnie utrzymane, spora część z nich jest w ruinie (jedne są ogrodzone i zadbane, a inne nie), a wiele z nich bezpowrotnie zniknęło. Cmentarz w Sobkowie należy do tych nekropolii, które jeszcze są widoczne, ale ich los nie był najlepszy.
Cmentarz nie ma ogrodzenia ani bramy, a tablica informacyjna o cmentarzu ma już swoje lata i jest ledwie widoczna. Na jego terenie zachowało się około 30 macew, z czego część jest przewrócona. Na większości z nich nie napisy są nieczytelne, a ozdobne rzeźbienia zniszczone. Macewy wykonane są ze zlepieńców i piaskowców. Mniej więcej na środku widać śladu po znajdującym się tam ochelu. Teren cmentarza obejmuje prostokąt o wymiarach około 40×50 metrów.
Moja wizyta na cmentarzu miała miejsce wiosną więc rośliny były niskie. Jest spora szansa, że w szczycie sezonu część macew zarasta i przestaje być widoczna.
Społeczność żydowska w Sobkowie
Swoje początki osadnictwo żydowskie w Sobkowie ma w latach 60. XVII wieku (wtedy odnotowano w dokumentach czterech żydowskich podatników). Pod koniec XVIII wieku Żydzi stanowili prawie 40% populacji Sobkowa (252 osoby w 1787 roku). W kolejnych latach liczba Żydów w Sobkowie rosła aby w 1858 roku osiągnąć prawie 60% mieszkańców Sobkowa. Później liczba ta zaczęła spadać, a związane to było z migracją. W 1929 roku gmina żydowska została zlikwidowana, a sobkowscy Żydzi zaczęli przynależeć do tej w Jędrzejowie (Sobków zamieszkiwało wtedy około 90 rodzin żydowskich).
W sierpniu 1942 roku Żydzi z Sobkowa zostali deportowani do getta w Jędrzejowie, a stamtąd po kilku dniach do Obozu Zagłady w Treblince.
Warto odwiedzić?
Cmentarz żydowski w Sobkowie nie jest ani duży, ani spektakularny jeżeli chodzi o stan zachowania macew. Jest to jednak ślad po społeczności żydowskiej, która zamieszkiwała Sobków. Będąc w okolicy warto na chwilę zajrzeć i na własne czy przekonać się o tym jakie były społeczności żydowskiej i co po niej dzisiaj pozostało.
Co w okolicy?
Sam cmentarz żydowski w Sobkowie nie dla każdego będzie wystarczającym powodem do wizyty w tych stronach. Warto jednak odwiedzić także pozostałości fortalicji i zobaczyć ruiny zamku w Mokrsku.
