Udostępnij
Tarnów należał kiedyś u mnie do miast, które mijam jadąc dalej. Nadszedł czas to zmienić i po kilku wizytach w tym mieście, napiszę Wam dlaczego powinniście je odwiedzić i co zobaczyć. Przed Wami dobry plan na Tarnów na weekend i obiekty, które musicie odwiedzić!
Lokalizacja i dojazd
Tarnów to miasto powiatowe w województwie małopolskim. W latach 1975-1998 był on stolicą województwa. Miasto ma dogodne położenie. Od Krakowa dzieli niecałe 100 kilometrów, od Rzeszowa niecałe 90 kilometrów, a od Kielc 115 kilometrów.
Miasto posiada połączenie autobusowe i busowe z wyżej wymienionymi miastami, a z Krakowem i Rzeszowem, również kolejowe. Samo w sobie nie jest duże i większość atrakcji miasta jesteście w stanie odwiedzić na piechotę lub korzystając z komunikacji miejskiej.
Geograficznie miasto położone jest na Płaskowyżu Tarnowskim nad Białą i Dunajcem.
Krótka historia Tarnowa
Już w IX wieku na Górze św. Marcina powstał słowiański gród. 200 lat później opuszczony gród przekazany został opactwu benedyktyńskiemu w Tyńcu. Z 1124 roku pochodzi pierwsza wzmianka o Tarnowie Małym ( dzisiejszym Tarnowcu). Lokacja miasta miała miejsce w 1330 roku, a dokonał tego wojewoda krakowski Spycimir Leliwita. Co ciekawe akt lokacyjny przetrwał do dzisiejszych czasów i przechowywany jest w Bibliotece Książąt Czartoryskich w Krakowie. Średniowieczny układ urbanistyczny miasta zachował się do dzisiaj.
Na przestrzeni lat Tarnów z Ziemii Małopolskiej został przyłączony do Ziemii Sandomierskiej. Na przestrzeni lat miasto nawiedzały pożary, które chwilowo hamowały jego rozwój. Jego podstawą była lokalizacja na przecięciu szlaków handlowych (Ruś-Niemcy i Węgry-Bałtyk). Tarnów pozostawał miastem prywatnym do 1787 roku.
W XIX wieku prace nad rozwojem miasta zostały zintensyfikowany i było ono trzecim największym miastem w tej części kraju (po Lwowie i Krakowie). Po I Wojnie Światowej miasto, jako pierwsze polskie miasto odzyskał wolność. II Wojna Światowa również dotknęła miasto. Co ciekawe już 28 sierpnia 1939 na dworcu kolejowym wybuchła bomba podłożona przez niemieckiego dywersanta. Po zakończeniu wojny Tarnów był miastem powiatowym, później wojewódzkim, aż do dzisiaj znowu jest stolicą powiatu.
Co zobaczyć w?
Rynek
Rynek to serce miasta, a w Tarnowie cały układ urbanistyczny centrum zachował się od czasów swojego powstania. Wytyczony został w 1330 roku, a obecnie w skład jego zabudowy wchodzą kamienice pochodzące od XVI do XIX wieku. Na środku Rynku znajduje się ratusz, o którym przeczytacie za chwilę.Sam Rynek ma 66 arów powierzchni i zlokalizowany jest na wzgórzu. Ma on kształt prostokąta o wymiarach 89,4 na 74,5 metra.
Jeżeli nie macie jeszcze planu na zwiedzanie, to właśnie na Rynku znajduje się Centrum Informacji Turystycznej, w którym uzyskacie wszelkie niezbędne informacje o mieście i okolicy.
Ratusz, wieża i muzeum
Tarnowski ratusz ma już swoje lata i dla mnie jest chyba najbardziej charakterystycznym obiektem w tym mieście. Historia Ratusza w Tarnowie jest krótsza niż Rynku, na którym się znajduje, ale nadal jest ciekawa. Pierwsza budowla w tym miejscu była prawdopodobnie drewniana lub drewniano-murowana. Uległa ona prawdopodobnie zniszczeniu podczas pożaru miasta pod koniec XV wieku. Swój renesansowy wygląd zyskał on podczas przebudowy w XVI wieku.
Obecnie znajduje się w nim Muzeum, w którym możecie podziwiać ekspozycje poświęcone różnym tematom, wśród których znajdziecie broń palną, porcelanę czy zabytkowe wnętrza. Po drodze na mierzącą 28 metrów wieżę warto się zatrzymać przy mechanizmie zegara, który jest najstarszym tego typu w Małopolsce. Ze szczytu wieży rozpościera się panorama na Rynek i stare miasto. Znajdują się tam także dwa dzwony więc nie wystraszcie się, gdy któryś z nich zabije podczas Waszej wiaty na górze. Odwiedzając Tarnów na weekend musicie miejsce to odwiedzić!
Więcej informacji znajdziecie w tekście – Ratusz w Tarnowie.
Muzeum Historii Tarnowa i Regionu
Początki tego muzeum sięgają 1927 roku. Nie mieściło się ono jednak w tej lokalizacji. Swoją siedzibę na Rynku 20 otrzymało w 1950 roku, ale posiada także liczne oddziały. Ja skupię się na Muzeum na Rynku bo zdecydowanie jest warte odwiedzenia. Znajduje się ono w dwóch renesansowych kamienicach mieszczańskich z połowy XVI wieku. Same wnętrza robią ogromne wrażenie, a odsłonięte w różnych miejscach malowidła ścienne z różnych stuleci dają wyobrażenie tego jak wyglądały kamienice w środku na przestrzeni lat.
Ekspozycja znajdująca się w muzeum prowadzi nas po kartach historii Tarnowa, a bohaterem, który opowiada nam różne historie jest tarnowski kataryniarz. Jeżeli wybieracie się z dziećmi to koniecznie zadbajcie o kartę, którą „kasujecie” w różnych miejscach, aby na końcu kataryniarz opowiedział Wam ciekawą historię.
Katedra
Tarnowska Bazylika Katedralna Narodzenia Najświętszej Maryi Panny znajduje się bardzo blisko rynku, a właściwie to praktycznie w jednym z jego narożników. Jest to gotycka świątynia w późniejszych czasach kilkukrotnie przebudowywana. Charakterystycznym i widocznym z wielu miejsc w Tarnowie jej elementem jest 72 metrowa wieża.
Świątynia powstała w XIV wieku za czasów Specymira Leliwity. Kościół ten był znacznie mniejszy niż dzisiejszy. W 1400 roku kościół został podniesiony do rangi kolegiaty. W późniejszych latach, gdy właścicielami miasta byli Tarnowscy, kościół stał się miejscem dla wielu pomników nagrobnych rodziny. W 1663 roku pożar zniszczył świątynię, która została po kilku latach odbudowana. Kościół stał się katedrą dzięki dekretowi cesarza Józefa II w 1783 roku.
Zwiedzając kościół zwróćcie uwagę na detale i rzeźby. Przy ołtarzu znajdują się dwa imponujące nagrobki. Pierwszy z nich należy do Jana, Jana Krzysztofa z Tarnowskich i Zofii Ostrogskiej, którego autorem był Giovanni Maria Padovano, a drugi do Janusza i Zuzanny Ostrogskich autorstwa Jana Pfistera. Pod samym chórem zwróćcie też uwagę na pięknie rzeźbione, drewniane Stellę kanonickie z XV wieku.
Bima
Pozostałością po Starej Synagodze jest bima. Niemcy po wkroczeniu do Tarnowa spalili wszystkie żydowskie domy modlitwy. Z synagogi została tylko bima – miejsce, z którego czytana była Tora. Budynek powstał w 1630 roku, ale już w 1663 roku uległ zniszczeniu podczas pożaru. Został odbudowany i rozbudowany kilkukrotnie na przestrzeni lat. Od strony ul. Żydowskiej zachował się także płot, który był częścią ogrodzenia synagogi.
Stara Łaźnia
Obiektem związanym z tarnowskimi Żydami jest także niewątpliwie Stara Łaźnia. Pierwotnie żydowska łaźnia rytualna – mykwa. Później pełniła również funkcje łaźni publicznej, a obecnie siedzibę w niej mają różne małe firmy i restauracja Stara Łaźnia. Możecie w niej spróbować kuchni żydowskiej.
Budynek robi wrażenie swoim stylem, ale wymaga odrobiny pracy, aby przywrócić mu blasku.
O samym budynku i restauracji przeczytacie w osobnym tekście – Stara Łaźnia w Tarnowie.
Plac ofiar Holokaustu
Tuż przed budynkiem mykwy znajduje się Plac, z którego odjechał pierwszy transport więźniów do obozu śmierci Aushwitz (Oświęcim). Miało to miejsce 14 czerwca 1940 roku, a obóz w Oświęcimu był wtedy jeszcze nowo stworzonym miejscem zagłady. Transport z Tarnowa był pierwszym w historii o charakterze masowym. Znalazło się w nim 728 osób. Na placu znajduje się pomnik im poświęcony oraz „budka telefoniczna” z listą nazwisk wszystkich transportowanych. Można w niej posłuchać o historii Tarnowa w czasach okupacji.
Mury obronne
Jak większość miast średniowiecznych tak i Tarnów otoczony był murami obronnymi. W mieście istnieje ścieżka edukacyjno historyczna im poświęcona. Pierwotnie mury obronne miały prawie kilometr długości. Znajdowały się na nich baszty i bramy wjazdowej. Już w XVI wieku zaczęły one być jednak wykorzystywane do innych celów. W bramach powstawały mieszkania, a same mury były zabudowywane. Z czasem zniknęła również fosa.
Obecnie większość murów miejskich stanowią wewnętrzne ściany domów. Sporadycznie pojawiają się one na zewnątrz.
Muzeum Etnograficzne
W tarnowskim Muzeum Etnograficznym znajduje się jedyna w Polsce wystawa poświęcona Romom. Muzeum organizuje także tabory cygańskie, aby przybliżać mieszkańcom i turystom tematykę romską. W muzeum możemy zobaczyć na zewnątrz wozy taborowe, a na ekspozycji dowiedzieć się więcej o kulturze romskiej, ich pochodzeniu i zwyczajach oraz temacie często pomijanym jakim była zagłada ludności romskiej podczas II Wojny Światowej.
Przodownicy w muzeum opowiadają o temacie z ogromną pasją i już wiem, że muszę zaplanować ponową wizytę bo tematyka wydaje się być niezmiernie interesująca!
Cmentarz żydowski
Cmentarz Żydowskie Tarnowie to największy obiekt tego typu w Małopolsce. Uchodzi on także za jeden z najstarszych i najciekawszych w południowej Polsce. Jego początki sięgają XVI wieku. Został zdewastowany przez Niemców podczas II Wojny Światowej. Był też miejscem masowych egzekucji ludności żydowskiej Tarnowa. Szacuje się, że w masowych grobach pochowanych jest ponad 25 tysięcy ofiar zagłady. Na cmentarzu znajdują się groby żołnierzy z I Wojny Światowej, najstarsza macewa na terenie cmentarza pochodzi z 1667 roku. W sumie na terenie cmentarza znajduje się około 3 tysięcy macew.
Ciekawostką jest fakt, że oryginalna brama cmentarza znajduje się w Muzeum Holokaustu w USA,a. informuje o tym tabliczka zlokalizowana na murze.
Klucze do bramy cmentarza dostępne są w Muzeum Okręgowym i Centrum Informacji na Rynku.
Dworzec PKP
Niektórzy mówią, że II Wojna Światowa zaczęła się w Tarnowie. Zanim 1 września niemieckie wtargnęły na teren Polski to 28 sierpnia niemieccy dywersanci podłożyli na dworcu w Tarnowie ładunek wybuchowy. Z powodu eksplozji zginęło 20 osób. Wróćmy jednak do samego budynku dworca. Został on ukończony w 1910 roku, a wykonany został według projektu Ernsta Baudischa. Uległ uszkodzeniu już podczas I Wojny Światowej, a podczas II był świadkiem pierwszych transportów więźniów do obozu śmierci w Oświęcimiu.
Góra św. Marcina i ruiny zamku
Jeżeli nigdy nie słyszeliście o zamku w Tarnowie to nie ma czym się martwić. Ruiny te nie są spektakularne i szeroko znane, ale warto nadrobić i zajrzeć. Góra św. Marcina znajduje się kawałek od centrum, ale nie jest to odległość przerażająca. Na jej szczycie znajdują się wspomniane już ruiny budowli z pierwszej połowy XIV wieku. Jak to często w takiej sytuacji bywa tak i ten zamek przez lata był wielokrotnie rozbudowywany i modyfikowany. Dzisiaj ruiny są ledwie widoczne pośród trawy, ale dają nam obraz wielkości założenia. Będąc na górze od razu zrozumiecie dlaczego to właśnie w tym miejscu stanął zamek – rozpościera się stad piękny widok na okolicę.
Tarnów na weekend – co zjeść?
W Tarnowie znajdziecie dużą liczbę restauracji i pubów. Wśród tych, które moim zdaniem Warto odwiedzić znajduje się Sofa – to bistro, w którym możecie zjeść pyszne śniadania czy lunche. Oprócz warstwy kulinarnej, warto zwrócić uwagę na pięknie urządzone wnętrze. Jeżeli mówimy o ciekawych wnętrzach to zajrzyjcie także do Restauracji Różana.
Znajdująca się w odrestaurowanym dworku zaskakuje wystrojem, który mi bardzo przypadł do gustu i świadomą, przemyślaną kuchnią opartą na lokalnych składnikach (pyszna Pavlova). Jeżeli chodzi o śniadanie to miałem okazję raz zjeść je w Tarnowie i miało to miejsce w Restauracji u Jana na RYnku i English Breakfast w ich wykonaniu był w porządku! Warto w tym miejscu wspomnieć ponownie Starą Łaźnię – restaurację w dawnej mykwie Żydowskiej oferującą kuchnię żydowską – zajrzyjcie do tekstu o niej koniecznie.
Ciekawe miejsca w okolic Tarnowa
ENOTarnowskie – winnice
Małopolska, to jeden z najprężniej rozwijających się regionów winiarskich w Polsce. To właśnie tutaj znajduje się najwięcej zarejestrowanych winnic, a ich liczba ciągle rośnie. Tradycje sprawy winorośli w regionie sięgają czasów renesansu. Tarnów bywa często nazywany polskim biegunem ciepła co daje winoroślom doskonałe warunki do rośnięcia i dojrzewania.
Obecnie ENOTarnowskie to 13 winnic, ale kolejni winiarze dołączają, aby zjednoczyć siły pod kątem promocji i infrastruktury winnic.
Koniecznie zajrzyjcie do artykułu ENOTarnowskie i jedźcie odkrywać moc smaków jakie oferują tarnowskie wina!
Zalipie
Zalipie to malowana wieś, których chyba nikomu nie trzeba przestawiać! Co jest w niej wyjątkowego? Lokalny folklor. Charakterystycznym elementem są malowane w motywy kwiatowe domy. Malowidła znajdują się zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynków. Pomalowane są także budy, studnie i inne elementy zewnętrzne. Kwiaty znaleźć można także na remizie i wewnątrz kościoła. Zasada jest jedna – musi być kolorowo.
Nie ma jednego skupiska domów z malowidłami. Nie wszystkie domy we wsi są ozdobione. Najwięcej można ich zobaczyć udając się z zagrody Felicji Curyło w stronę Domu Malarek i kościoła. Część z nich jest na prywatnych posesjach, ogrodzonych płotem, lecz są także i takie ogólnodostępne.
Nie ma jednego skupiska domów z malowidłami. Nie wszystkie domy we wsi są ozdobione. Najwięcej można ich zobaczyć udając się z zagrody Felicji Curyło w stronę Domu Malarek i kościoła. Część z nich jest na prywatnych posesjach, ogrodzonych płotem, lecz są także i takie ogólnodostępne.
Skąd się wzięło malowanie? Kiedyś chaty na wsiach były ciemne, a od sadzy z pieca częso nawet czarne. Malowanie ścian nie było wtedy popularne tak jak teraz. Kobiety wpadły na pomysł ozdabiania ich i wprowadzenia życia do środka i stąd powstały wzory, które znamy do dzisiaj. Początkowo liczba kolorów była ograniczona tylko do tych naturalnych, ale z czasem zastąpiły je normalne farbki dzięki czemu, ilość barw wzrosła znacząco!
Jeżeli planujecie zwiedzić Tarnów na weekend to w drodze do niego warto zajrzeć też do Zalipia!
Dąbrowa Tarnowska
Naszym odkryciem, podczas jednej z wycieczkę do Tarnowa była Dąbrowa Tarnowska. To niewielkie miasto zaskoczyło nas pięknie odrestaurowaną synagogą, która robi wrażenie zarówno wewnętrz jak i na zewnątrz. Wybierając Tarnów na weekend warto zatrzymać się i w Dąbrowie Tarnowskiej.
Zobaczcie sami w artykule – Synagoga w Dąbrowie Tarnowskiej.
Jeszcze Wam mało? Tarnów na weekend to o wiele więcej! :)
